Frauke Jemandbrief 119: Moeilijke woorden: ‘Woke’

Dag Lezer,

Het is alweer een tijd geleden. Al heb ik geen dwingende en dringende verplichtingen meer, toch glipt de tijd uit mijn handen. Een dag is zo voorbij.

En zoals de tijd me ontglipt gebeurt dat ook met de wereld rondom mij. Waarover ik u vandaag wil schrijven is morgen alweer achterhaald. Nieuwe vragen, moeilijkheden en zware thema’s zoals oorlog en vrede doemen plots op uit een lang geleden.

Maar vandaag wil ik me, samen met u, buigen over het woord: ‘woke’.

Ik kom het overal tegen: of het nu gaat over het al dan niet spreken over zwarte piet, de vraag of oude helden nog wel helden zijn en een standbeeld verdienen, of over het samenleven tussen mannen en vrouwen.

Ik ben het woord gaan opzoeken en ik las het volgende:

Woke staat voor ‘wakker’ zijn: alert op misstanden en problemen in de maatschappij, en het voorkomen van kwetsen van anderen. Wanneer ik dit zo lees, dan kan ik het daar alleen maar mee eens zijn. Ik pleit in zowat elke brief die ik u schrijf, direct of indirect, voor het belang van nadenken. Woorden en gedachten, die ons worden aangereikt, niet zomaar klakkeloos in de mond nemen: dat is mijn stokpaardje.

Eigenaardig genoeg heb ik dit ook met de inhoud die soms aan het woord ‘woke’ gegeven wordt: het klinkt vooruitstrevend, maar in de feiten krijg ik er nu en dan een eng gevoel bij.

Af en toe, wanneer ik de krant opensla, of het nieuws hoor of zie, maak ik me de bedenking : is dat nu allemaal niet wat overdreven, is de mensheid niet overgevoelig geworden? Ik aarzel om deze woorden luidop uit te spreken, uit schrik in een hoek geduwd te worden.

Zie je, het is net dit laatste wat mij wat verontrust, dat opgestoken vingertje: ‘je mag dit niet zeggen of schrijven, je mag dat niet doen of je komt in de verdomhoek terecht’.  Alert zijn is één ding, wat je ermee doet is nog iets anders. Het voelt soms onvrij aan: bang zijn om de verkeerde woorden te schrijven of te zeggen, want ook taal ligt erg gevoelig nu. Terwijl de vrijheid van het woord net zo belangrijk is!

Ik mijmer verder: misschien kom ik uit een andere tijd, een tijd waar love and peace, wellicht enigszins naïef maar zeker gul, omarmd werden? Misschien waren de oorlogen, om maar iets te zeggen, verder van ons bed, waardoor we vredig met Yoko Ono en John Lennon in een ‘bed-in’ konden duiken: samen met hen protesteren tegen de verre  Viëtnamoorlog.

Daarmee bedoel ik niet dat er geen mistoestanden waren: natuurlijk wel, waar mensen samenleven zijn er problemen. Dachten we niet na of waren we ruimdenkend? Waren we vergevingsgezind of laks?  Was het leven eenvoudiger of zagen wij het te simpel?  Wie zal het zeggen…maar het is zeker de moeite waard om over na te denken.

In deze sterk veranderende tijden zijn er zeer veel redenen om ‘woke’ te zijn, of was het woord daar niet voor bedoeld? Ik meen dat nadenken, alert zijn, zeker geen kwaad kan, liefst met een open geest en gevoel voor gedachtenuitwisselingen.

Mvg,

Frauke J.

Frauke J. Brief 14: Moeilijke woorden: Menselijkheid(1)

Beste Lezer,

Een tijd geleden las ik in de krant dat een priester aan de Belgische kust met de dood werd bedreigd. Wat hij dan misdaan had? Hij gaf mensen iets te eten. Het voelde alsof de wereld op zijn kop stond.

Ik vroeg me af wat we dan bedoelen met het veel gebezigde woord ‘menselijkheid’.

Leerden wij niet: ‘bemin uw naaste zoals uzelf’’. Dat was een opvatting binnen een bepaalde religie, maar het bood houvast. Ik hield trouwens veel van het verhaal van de barmhartige Samaritaan die zijn mantel schonk aan wie geen kleren had. De naakten kleden, het klonk heldhaftig en er was iets menselijks aan.

Ook wie niet religieus was leerde over ‘menselijkheid’, er bestond zo’n klein boekje waarin ‘de rechten van de mens’ beschreven stonden. Zoals dat ‘iedereen recht op leven in veiligheid heeft’, dat ‘iedereen recht heeft op dezelfde bescherming als iedereen’: kort en bondig beschreven, in klare taal.

Je moest dat kleine boekje van buiten kennen, net zoals de tafels van vermenigvuldiging, de tien geboden etc…Natuurlijk vergat je later wel één en ander maar het belangrijkste heb ik er toch van onthouden. Ik vind misschien niet de juiste woorden maar de kern van het verhaal was dat het met ‘menselijkheid’ en ‘waardigheid’ te maken had.

Meer nog: je kon bij wet bestraft worden wanneer je geen hulp bood aan een mens in nood.

Wanneer ik vandaag in de krant of op TV al die harde uitspraken hoor of lees over vluchtelingen vraag ik mij af of niet iedereen dat boekje van de ‘Rechten van de mens‘ van buiten heeft moeten leren, en of sommige mensen alles zijn vergeten? Meer nog, ik vraag me af wanneer de wetgeving  op menselijkheid veranderde?  Je kunt nu blijkbaar bestraft worden voor het geven van bijstand aan een mens in nood…Heb ik iets gemist?

Soms kan ik het allemaal niet meer volgen al lig ik er wel van wakker.

 Mvg.,

 Frauke J.

Frauke J. Brief 13: ‘Wij bekommeren ons om uw veiligheid’

Beste Lezer,

 De laatste jaren is er veel te doen over ‘veiligheid’. Je leest erover in kranten, je hoort erover op straat, tijdens verkiezingscampagnes etc… zodat je vanzelf gaat denken dat er iets aan de hand is met veiligheid.

Ik heb mezelf de vraag gesteld wanneer ik me onveilig voel en waar ik dan echt bang voor ben. In mijn vorige brieven kon u lezen dat ik me, met de fiets en te voet, onveilig voel in een verkeer dat zijn regels en afspraken nog niet aangepast heeft aan het toenemend aantal fietsen en andere vehikels.

Maar onlangs bekroop mij een ander gevoel van onveiligheid dat veel groter was: bij het bekijken van een documentaire over Japan. Ik zag een man staan temidden van iets wat leek op een maanlandschap. Rond zijn huis lag een afgetekende grote ruit waarin hier en daar een paaslelie en een armzalige grasspriet de kop op staken. De oude man vertelde hoe, na de ontploffing in de kerncentrale van Fukusjima, iedereen uit het dorp vertrokken was behalve hij en zijn stokoude buurvrouw. Ze hadden zelfs geen postnummer meer en dus ook geen post.

Het verhaal werd erg aandoenlijk toen de man vertelde dat hij daar bleef wonen omdat de grond van zijn ouders en voorvaderen was. Zij en ook hij hadden van deze groenten- en bloementuin hun levenswerk gemaakt .‘Dit levenswerk is nu vernietigd’ bracht hij nog uit,’ op enkele bloemen na’. De documentaire eindigde met het beeld van een man alleen middenin een woestenij en een buurvrouw met drie armzalige paaslelies in de hand.

Die nacht lag ik te woelen in bed, kon ik de slaap niet vatten. Wat is er echt mis met onze vier kerncentrales die niet meer werken, vroeg ik me af en wat als hier een ramp gebeurt? Vermoedelijk zal een tube jodiumpillen dan niet volstaan.

 Mvg,

Frauke J.

Frauke J. Brief 12: Moeilijke woorden(1)

Beste Lezer,

Sta me toe u vandaag te schrijven over iets anders dan dat lastige vervoer.

‘Beter praten met een bloempot dan tegen een muur’

Dat stond onlangs in de krant. Er stond een foto bij van een, naar mijn bescheiden mening, zeer lelijke pistachekleurige bloempot waar een scheef gezicht in zat.

Er werd een pleidooi gehouden voor robotbloempotten die voor ‘eenzame mensen’ veel zouden kunnen betekenen. Het gebeurt de laatste tijd wel meer dat er geschreven wordt over ‘eenzame mensen’ en meestal wordt dat gelinkt aan ouderdom. De robot biedt dan een oplossing. De robot zal binnenkort naast het verrichten van huishoudelijk werk en het functioneren als oppas, ook met eenzamen kunnen praten. Je zou gaan geloven dat ‘de robot’ onze nieuwe familie wordt.

Heb jij ook de indruk, beste lezer, dat er zoveel woorden rondgestrooid worden waar wij nogal snel overheen gaan? Daarom wil ik af en toe voor u en voor mezelf even klare wijn schenken. Ik heb het woord ‘eenzaamheid’ namelijk opgezocht en vond  een mooie invulling: "eenzaamheid is het fysiek ervaren van een gebrek aan verbondenheid met anderen" (Rijks 2014).

Maar nu ik een verklaring van het woord heb blijf ik het toch moeilijk vinden. Wanneer ben je eenzaam? Ben ik eenzaam omdat ik alleen woon? Zijn ze in de huizen waar ze met twee of vier wonen minder eenzaam? Ben ik eenzaam omdat ik oud ben? Hoe is het gesteld met de jongere alleen op een kamertje? En de alleenstaande moeder met drie kinderen: is die eenzaam? En wat met de werkloze die door de straten doolt?

Spontaan denk ik:  ‘ik ben alleen maar daarom nog niet eenzaam’. Wanneer ik een hele dag niemand zie dan ga ik in mijn deur staan en kijk naar de voorbijgangers. Er is altijd wel iemand die een praatje maakt of een hand op steekt. Ik praat liever met echte mensen dan tegen bloempotten. En als er echt echt niemand is dan praat ik tegen mijn planten en niet tegen de potten. Mijn planten antwoorden niet met een sonore stem ‘g-e-e-f m-i-j w-a-t-e-r’ maar ze leven: ik zie ze groeien en bloeien. Ik praat tegen mijn parkieten, ze twitteren vriendelijk terug.

Ik zou zeggen: geef de eenzamen wat geraniums ipv een robotbloempot en laat ons met elkaar praten, of met de vogels, de vissen…en de bloemen..

Leg mij eens uit hoe ik mij ‘fysiek verbonden’ zal voelen met een machine die geen mensen noch dierentaal spreekt.

Wat maken we onszelf toch allemaal wijs?

Mvg

Frauke J.