Beste Lezer,
Er is de laatste maanden en weken veel gepeild: hoe zullen de partijen scoren in de gemeentelijke verkiezingen en zal dat in het verlengde liggen van de landelijke? Wie zal waar de burgemeester sjerp veroveren? Zal rechts of links of ultrarechts of ultralinks het halen?
Kortom, er was al voor de burger zijn/haar stem uitbracht, voor de enen, een cijferwaarheid aanwezig en voor de anderen een trend zichtbaar.
Maar wat de kiezersopkomst betreft werd de bal grondig misgeslagen. Die opkomst was, voor de duidelijkheid, veel lager dan verwacht.
Mijn bescheiden inschatting werd op verkiezingsdag bevestigd: ik verwachtte een lage opkomst. De aankondiging : “we zijn niet meer verplicht te stemmen” deed mij denken aan hoe er in mijn schooltijd werd gereageerd op ‘te kennen of vrijblijvende leerstof’ ofwel: “juffrouw, moeten we dit kennen voor het examen? “. Voor veel leerlingen was een “neen” de gelegenheid om het boek al dicht te slaan en de oren te sluiten, want wat niet verplicht wordt doen we niet.
Is het eigen aan de mensheid of is het ons aangeleerd dat we zo reageren? Ik weet het niet.
Alhoewel ik vrees dat er door zoveel voorgekauwde informatie op allerlei media, door zoveel regeltjes en goed bedoelde kleurencodes nog weinig ruimte is om zelf na te denken en zelf besluiten te nemen. We geraken als het ware verdoofd door een teveel aan en dus: wat niet moet dat moet niet.
We kunnen dit ook toepassen op het al dan niet kiezen.
Er werd tot nu toe altijd gesproken over ‘de kies- of stemplicht’, met als logisch gevolg dat de media berichtten dat er geen stemplicht meer is. Maar je zou het ook anders kunnen brengen: slechts zelden werd gesproken over het ‘stemrecht’ en het viel me op dat in interviews vooral vrouwen aangaven dat zij zeker zouden stemmen: we hebben lang genoeg moeten strijden te mogen stemmen.* Het stemmen als een recht zien is een duidelijk ander uitgangspunt dan stemmen als een verplichting.
Waarom in de aanloop van de verkiezingen geen programma’s bovenhalen over wanneer mannen kiesrecht kregen en pas veel later de vrouwen? Pas na de tweede wereldoorlog, en na veel strijd, werd kiezen een recht voor alle vrouwen. Hoe vlug is de geschiedenis vergeten en dreigt men zijn recht uit handen te geven!
Het is tegenwoordig populair om de man/vrouw/jongere in de straat aan het woord te laten en bij deze ook de kniezers onder ons, die het niet stemmen legitimeren met uitspraken als: “de politiekers luisteren toch niet”, “ze doen veel beloften maar er komt niks van in huis”…en meer van dat. Is niet gaan stemmen dan een daad van actie?
Misschien was het loslaten van de stemplicht te kort door de bocht en is het ook hier belangrijk om in de aanloop naar een dergelijk besluit te sensibiliseren en vormende initiatieven op te zetten, hetzij via de media, hetzij in burgerbijeenkomsten waar het belang van ‘de democratie’ wordt uitgelegd, en dat je stem uitbrengen misschien wel één van de meest directe bijdragen is aan die democratie. Want is het niet uitbrengen van je stem niet net anderen een vrijgeleide geven om in jouw plaats te beslissen?
Mvg
Frauke J.
*In 1893 wordt het kiesrecht voor mannen ingevoerd.
In 1920 werd de stemplicht voor vrouwen bij de gemeenteraadsverkiezingen ingevoerd: met uitzondering van prostituees en veroordeelde overspeligen.
Het zou tot 1948 duren voor een coalitie van christendemocraten en socialisten door een bijzondere wet het stemrecht voor vrouwen bij alle verkiezingen realiseerde.